Fişinqin Qurbanı Olmamaq üçün Hərtərəfli Təlimat

İnternet fəzası həyatımızın ayrılmaz bir parçasıdır, lakin eyni zamanda da bəzi təhlükələr gizlədir. Fırıldaqçılar hər gün yeni hiylələr icad edirlər və onların əsas hədəfi sizin şəxsi və maliyyə məlumatlarınızı oğurlamaqdır. Bu hiylələrdən ən çox istifadə olunanı “fişinq” (phishing) hücumlarıdır. Bu yazıda fişinq hücumlarından qorunmaq üçün ətraflı məsləhətlər verəcəyik.

Fişinq nədir?

Fişinq, fırıldaqçıların tanınmış şirkətlərin, bankların və ya digər təşkilatların adından məktublar göndərərək, sizi şəxsi məlumatlarınızı paylaşmağa inandırmaq üçün istifadə etdikləri hiylədir. Bu hiylə ilə onlar sizin parollarınızı, kredit kartı məlumatlarınızı və digər şəxsi məlumatlarınızı oğurlamağa çalışırlar. Fırıldaqçılar adətən, hesabınızın oğurlanması, kredit kartı məlumatlarınızın sızması və ya başqa bir təhlükə varmış kimi göstərərək, sizi müvafiq sayta yönləndirirlər. Bu saxta saytda məlumatlarınızı daxil etməyinizi tələb edirlər və beləliklə onları oğurlayırlar. Bəzən də sizi zənglərlə və ya SMS mesajları ilə aldatmağa çalışırlar.

Fişinq hücumlarının növləri

Fışinq hücumları müxtəlif formalarda ola bilər:

1. E-poçt fişinqi: Ən çox yayılmış növdür. Fırıldaqçılar bank, sosial media və ya digər şirkətlərin adından məktublar göndərərək, sizi şəxsi məlumatlarınızı paylaşmağa inandırmağa çalışırlar.

2. Veb fişinqi: Saxta veb saytlar yaradılaraq, istifadəçiləri aldadır və məlumatlarını oğurlamağa çalışırlar.

3. Səsli fişinq (Vishing): Fırıldaqçılar zəng edərək, səsli mesajlar göndərərək sizi məlumatlarınızı paylaşmağa inandırmağa çalışırlar.

4. SMS fişinqi (Smishing): SMS mesajları göndərilərək, zərərli linklərə toxunmağınız tələb olunur.

Fışinq hücumlarını tanımaq üçün ipucuları

Fırıldaqçılar getdikcə daha hiyləgər olurlar və saxta məktubları, saytları həqiqətən çox inandırıcı görünə bilər. Buna görə, fışinq hücumlarını tanımaq üçün xüsusi diqqət tələb olunur.

İlk öncə, məktubun göndərəninə əmin olun. Sadəcə ünvana deyil, gələn mesajın dil və üslubuna da fikir verin. Əgər yazılış tərzi və üslub şirkətin rəsmi məktublarından fərqli görünürsə, bu, aldatmaca ola bilər.

İkincisi, məktubda tələb olunan məlumatların növünə diqqət edin. Bank və şirkətlər şəxsi məlumatları e-poçt və ya telefon vasitəsilə tələb etməzlər. Belə bir tələblə qarşılaşsanız, şübhələnməlisiniz.

Fışinqdən qorunmaq üçün tövsiyələr

Sağlam şübhə əsas prinsiplərdən biridir. Hər hansı bir şübhəli məktub, zəng və ya mesajla qarşılaşsanız, ehtiyatlı olun və məlumatlarınızı paylaşmayın.

Güclü və müxtəlif parollar istifadə etmək də vacibdir. Parollarınızı tez-tez dəyişin və eyni parolu müxtəlif hesablar üçün istifadə etməyin. İkili autentifikasiya funksiyasından da faydalanın, bu, hesablarınızın təhlükəsizliyini artıracaq.

Şübhəli bir fəaliyyətlə qarşılaşsanız, həmişə rəsmi mənbələrdən yoxlayın. Şirkət səhifələrinə, ofislərinə və ya müştəri xidmətlərinə müraciət edərək vəziyyəti aydınlaşdırın.

İnternet fəzasında təhlükəsiz olmaq üçün daim ehtiyatlı olmalı və diqqətli davranmalısınız. Fışinq hücumları get-gedə daha çox yayılır və fırıldaqçılar daha hiyləgər üsullar tapırlar. Bu tövsiyələri nəzərə alıb, əməl etsəniz, şəxsi məlumatlarınızın oğurlanması riskini minimuma endirə bilərsiniz.

Cəmiyyətimizi fırıldaqçılardan qorumaq üçün hər birimiz bilik və təcrübələrimizi bölüşməli, bir-birimizi xəbərdar etməliyik. Təhlükəsiz internet mühiti yaratmaq hamımızın vəzifəsidir.